De innovatieve Zandmotorpilot bij Kijkduin is een succes. Dat wijst evaluatie na tien jaar uit. Het schiereiland van 21,5 miljoen kuub zand, werd in 2011 voor de kust aangelegd volgens het Bouwen met de Natuurprincipe. De pilot moest aantonen of wind en stroming het zand langs de kust en richting de duinen zouden verspreiden. Op die manier versterkt de Zandmotor de kust voor de lange termijn en ontwikkelt zich een dynamisch natuur- en recreatiegebied. Dat is gelukt. Uit de evaluatie blijkt dat de kust zich verbreedt, de duinen aangroeien en dat recreanten het gebied waarderen. Ook is de Zandmotor van betekenis voor kennisontwikkeling over kustbeheer en -onderhoud. Het kustbeschermingsproject is een internationaal bekend innovatie-icoon.
De Zandmotor is samenwerkingsproject van overheden, kennisinstellingen, universiteiten en bedrijfsleven. Tijdens de Climate Adaptation Summit op 25 januari 2021 is het belang van Bouwen met de Natuur nadrukkelijk genoemd als aanpak om klimaatverandering het hoofd te bieden. De Zandmotor toont een praktische toepassing.
Kustveiligheid op de lange termijn
De verwachting was dat de Zandmotor de duinen zou verbreden en zo de kustveiligheid zou vergroten. De duinvorming is de laatste jaren, na een trage start, goed op gang gekomen. Dat is vooral goed zichtbaar op het zuidelijk deel van de Zandmotor. Daar hebben zich duinen tot 3 meter hoog gevormd op het strand. Ook heeft de bestaande duinenrij ter hoogte van de Zandmotor zich verbreed. De duinvorming zal de komende jaren waarschijnlijk verder toenemen.
Landschapswaarde
Qua landschap en dynamiek is de Zandmotor waardevol. Doordat de Zandmotor meer verschillende leefgebieden kent, is de diversiteit aan bodemdieren groter dan op een ‘normaal’ stuk strand. Dit maakt het gebied aantrekkelijk voor meer kustvogels zowel in aantal als in soorten. Uit tellingen blijken er vogelsoorten aanwezig die elders minder voorkomen, zoals de aalscholver, de grote stern, de visdief en de grote mantelmeeuw. Vanwege de aanwezigheid van recreanten is de betekenis van de Zandmotor als vogelbroedgebied overigens beperkt.
Recreatie
De Zandmotor heeft veel belangstelling van kitesurfers, wandelaars en hardlopers. Voor badgasten is de grotere afstand tot de branding echter een bezwaar. In een onderzoek van Wageningen Universiteit uit 2020 waardeerden recreanten het gebied gemiddeld met een 8.. Positieve punten zijn het schone strand, het landschap en de rust en ruimte.
Kennis en innovatie
De Zandmotorpilot bij Kijkduin is bron van brede kennisopbouw over innovatieve, zandige oplossingen voor kustbeheer en -onderhoud. In Nederland is de kennis die bij Kijkduin is opgedaan ook benut bij de aanleg van de Hondsbossche Duinen en voor de pilotsuppletie in het Amelander Zeegat. In navolging van dit Nederlandse project is in 2018 een kleine zandmotor aangelegd bij Bacton in het Verenigd Koninkrijk.
Toekomst
De Zandmotor zal zich blijven ontwikkelen. Naarmate meer zand zich richting duinen en strand verspreidt, blijft er minder over van de oorspronkelijke zandplaat. Dit proces blijft Rijkswaterstaat monitoren.
Het concept zandmotor heeft zich in 10 jaar bewezen als een reële toepassing voor het beheer en onderhoud van de kust. In het kennisprogramma Zeespiegelstijging onderzoekt het ministerie van IenW op welke andere locaties het concept zandmotor toepasbaar is.
Partners
De Zandmotor is een pilotproject van Rijkswaterstaat en de Provincie Zuid-Holland in samenwerking met kennisinstellingen en universiteiten, waaronder Deltares, Wageningen Marine Research en de Technische Universiteit Delft.
> Meer informatie vindt u op www.dezandmotor.nl
