Staatssecretaris Vivianne Heijnen ziet in het nieuwe RIVM/Deltares literatuuronderzoek geen reden om het verondiepen van diepe plassen met granuliet aan banden te leggen. Het onderzoek meldt kennislacunes over het vrijkomen van acrylamide, maar voor Heijnen is het geen reden om het voorzorgbeginsel te hanteren.
Granulaatleverancier Bontrup kan doorgaan met het storten van granuliet in de Gelderse zandwinning Over de Maas. Op dit moment wordt daar geen granuliet gestort om de plas te verondiepen, maar Bontrup heeft daar wel een vergunning voor.
‘Nooit goed onderzocht’
Tijdens een Kamerdebat over de leefomgeving kreeg staatssecretaris Vivianne Heijnen op 17 mei vragen over het literatuuronderzoek ‘Afbraak van polyacrylamide en mogelijke vorming acrylamide in diepe plassen’ van RIVM en Deltares. De onderzoekers constateerden dat er nog nooit wetenschappelijk onderzoek is gedaan naar het vrijkomen van acrylamide in diepe plassen. Granulaatleverancier Bontrup gebruikt het bindmiddel polyacrylamide (PAM). De vraag is of er bij het storten in diepe plassen uit dit bindmiddel acrylamide (AMD), een zeer zorgwekkende stof, vrijkomt. Het RIVM/Deltares onderzoek meldt dat dit nooit goed is onderzocht. Volgens Heijnen is in de winplassen nooit acrylamide gemeten en dus gaat ze ervanuit de toepassing veilig is. Tijdens het Kamerdebat ontstond een opmerkelijk debat met Kamerlid Evan van Esch (PvdD), die zich afvroeg waarom de staatssecretaris het voorzorgbeginsel niet hanteert.
Bijzondere condities
Het onderzoeksrapport van RIVM/Deltares lekte eerder uit naar de media en zorgde aanvankelijk voor onduidelijkheid omdat de conclusies nog niet officieel bekend waren. Naar nu blijkt, concluderen de onderzoekers dat de vorming van acrylamide (AMD) onder de bijzondere condities in diepe plassen met weinig of geen licht en zuurstof, nog niet is onderzocht. Ook is het nog onduidelijk of de ZZS-stof weer vanzelf afbreekt. Er zijn in de literatuur geen aanwijzingen gevonden dat er substantiële risico’s zijn voor mens en natuur. De onderzoekers melden wel dat acrylamide (AMD) al in polyacrylamide (PAM) zit en kan vrijkomen als dit bindmiddel wordt gebruikt. Daarom is het niet uitgesloten dat acrylamide ook op deze manier in de plassen terecht kan komen, zo concluderen ze in hun rapport.
Meer meten
Vanwege de resterende onzekerheden adviseren RIVM en Deltares om te onderzoeken of acrylamide in een verondiepte zandwinning kan vrijkomen. Ook adviseren ze de kwaliteit van het water in de gaten te houden. Staatssecretaris Heijnen kondigde in het Kamerdebat aan deze aanbeveling over te nemen en verschillende diepe plassen waar grond of bagger dat met flocculant is ontwaterd, over lange langere tijd te gaan monitoren. Ze zal op korte termijn in overleg met de betrokken partijen een plan van aanpak opstellen. Indien de resultaten van de monitoring daar aanleiding toe geven, zal ze het RIVM vragen of er voldoende grond is voor een fundamenteel internationaal onderzoek.
Bij twijfel: niet doen
Op dit moment wordt er geen granuliet gestort om de zandwinning Over de Maas te verondiepen, al heeft Bontrup daar wel een vergunning voor. Staatssecretaris Heijnen acht de situatie veilig en ziet geen reden om in te grijpen. Dat kwam haar in de Tweede Kamer op een meningsverschil staan met PvdD-Kamerlid Van Esch, die uitgaat van het voorzorgbeginsel. “Het RIVM heeft glashelder aangeven dat er geen conclusie is te trekken of het veilig of onveilig is. Waarom gaan we dan door?”, aldus Van Esch. In reactie op de vraag waarom het voorzorgbeginsel niet wordt toepast, liet de staatssecretaris weten dat acrylamide nooit in het water is aangetroffen. “Het RIVM zegt onvoldoende informatie te hebben dat het 100 procent veilig is, maar op basis van de informatie die we hebben zijn er geen onveilige situaties gemeld”, aldus Heijnen. In de eerste termijn bleef het bij dit meningsverschil tussen beide politici, maar bij de verdere behandeling van het RIVM/Deltares rapport zal de Tweede Kamer hier zeker nog op terugkomen.
Het RIVM/Deltares-rapport is te downloaden van de RIVM-website.
