Voor de derde keer op rij heeft Bouwend Nederland de provincie Noord-Brabant uitgeroepen tot de duurzaamste aanbesteder in de bouw en infra. Sinds 2019 maakt de brancheorganisatie een top-25 van publieke opdrachtgevers in bouw en infra die duurzaamheid in aanbestedingen serieus meenemen. Achter Noord-Brabant eindigden Rijkswaterstaat en de gemeente Assen respectievelijk als tweede en derde.
Vorig jaar was Rijkswaterstaat nog goed voor brons, maar volgens Bouwend Nederland heeft de uitvoeringsorganisatie dit jaar ‘enorme progressie’ gemaakt. Nóg spectaculairder is de stijging die Assen noteerde: de gemeente steeg liefst 21 plaatsen en werd uitgeroepen tot de meest duurzame gemeentelijke aanbesteder.
‘Landelijke regie nodig’
Bouwend Nederland zegt blij te zijn met de mooie scores van de top-3, maar ziet de kloof tussen koplopers en achterblijvers toenemen. “Met landelijke regie moeten de opdrachtgevers in de onderste regionen wakker geschud worden”, stelt de brancheorganisatie. “Bedrijven moeten zich met duurzaamheid kunnen onderscheiden in de markt. We zien dat nu in 62,8 procent van alle openbare aanbestedingen duurzaamheid geen enkele rol speelt in de gunning. Om de duurzaamheidsambities in de bebouwde omgeving te halen, zijn forse transities en investeringen noodzakelijk. Als duurzaamheid in aanbesteding niet serieus meegenomen wordt, is Nederland in 2050 niet energieneutraal, circulair en klimaatbestendig.”
Minimaal zeven aanbestedingen
De top-25 is samengesteld door Jos van Alphen, adviseur Aanbestedingen bij het Aanbestedingsinstituut en Bouwend Nederland. Hij selecteerde voor de 2021-editie van de ranglijst de publieke opdrachtgevers die in 2019 en 2020 minimaal zeven aanbestedingen hebben uitgevoerd. Het aantal van zeven wordt gehanteerd om een representatief beeld geven. Van de negentig overgebleven opdrachtgevers hield de samensteller zo’n 1000 openbare aanbestedingen tegen het licht. “De provincie Noord-Brabant eindigt niet alleen voor de derde keer op nummer één, maar slaagde er ook nog eens in om haar gemiddelde score opnieuw te verbeteren”, benadrukt Van Alphen. “Bij alle tien de uitgevoerde projecten speelde duurzaamheid een belangrijke rol. Maar liefst zeven daarvan behaalden de hoogste score. De provincie blijft de markt uitdagen en kansen geven om zich met duurzaamheid te onderscheiden.”
Tekst loopt door onder de tabel
‘Dik verdiende tweede plaats’
“Rijkswaterstaat kreeg een gemiddelde score die 70 procent hoger is dan in de voorgaande editie en behaalde dik verdiend de tweede plaats. Ze heeft met de Milieu Kosten Indicator een instrument gelanceerd dat door een groeiend aantal aanbestedende diensten wordt omarmd en toegepast. In 71 procent van de aanbestedingen van Rijkswaterstaat werden gunningscriteria toegepast waarmee marktpartijen zich op duurzaamheid konden onderscheiden”, aldus Van Alphen.
Meest duurzame gemeentelijke aanbesteder
De gemeente Assen mag zich dit jaar de meest duurzame gemeentelijke aanbesteder noemen. Vijf van haar zeven aanbestedingen hadden volgens Van Alphen gunningscriteria waarmee marktpartijen zich konden onderscheiden op duurzaamheid. “Dit zagen we terug bij verschillende typen projecten en diensten”, zegt hij. “De gemeente laat zien dat zij bij al haar opdrachten oog heeft voor de mogelijkheden om duurzaam uit te vragen.”
Stijgende lijn
Uit de ‘Analyse Duurzaamheid in openbare aanbestedingen’ die Bouwend Nederland heeft gepubliceerd, blijkt dat het aantal aanbestedingen met een duurzame gunning een stijgende lijn vertoont: van 26,9 procent in 2018 en 35,2 procent in 2019 naar 37,2 procent in 2020 – die laatste stijging komt overigens geheel voor rekening van de infra. De aanbestedende diensten gaven ook vaker een zwaarder gewicht aan duurzame gunningscriteria. De hoogste scores van de afgelopen jaren zijn opnieuw overtroffen en de gemiddelde score per aanbestedende dienst steeg van 1,00 naar 1,32 (de maximale score is 6 punten). “Vooral in de kopgroep zijn flinke sprongen gemaakt. De score die de gemeente Utrecht kreeg, de nummer tien van dit jaar, zou vorig jaar goed zijn geweest voor de tweede plaats”, schetst Van Alphen.
Oproep aan de Tweede Kamer
Van Alphen: “Het algemeen gemiddelde gaat weliswaar omhoog, maar met nauwelijks stijging aan de onderkant van de lijst en sterke spurten aan de bovenkant. Voor het realiseren van de duurzaamheidsambities van Brussel en Den Haag is het tempo veel en veel te laag.” Volgens Bouwend Nederland is het noodzakelijk dat alle opdrachtgevers sámen harder gaan lopen om de klimaatdoelen te halen. Meer landelijke regie is nodig om ervoor te zorgen dat duurzaam aanbesteden de norm wordt. De brancheorganisatie roept de Tweede Kamer daarom op om meer te gunnen op duurzaamheid, opdrachtgevers op te roepen om in een vroeg stadium samenwerking te zoeken met marktpartijen en last but not least te werken aan uniforme prestatie-eisen
