Op 8 juni opende minister Harbers van IenW een nieuwe onderzoeksfaciliteit van kennisinstituut Deltares: de GeoCentrifuge. Daarmee worden bodemprocessen op schaal getest door de zwaartekracht op te voeren. Wat in de grond jaren kan duren, wordt zo teruggebracht naar uren. Deze innovatieve onderzoeksfaciliteit is volgens Deltares van groot belang voor een veerkrachtige en duurzame infrastructuur.
De ontwikkeling van de GeoCentrifuge duurde in totaal zo’n 10 jaar (van planvorming naar realisatie). Het apparaat is gebouwd in Frankrijk. In een looping van een achtbaan kan kortstondig wel 5g ontstaan, vijfmaal de aardse zwaartekracht. Je eigen lichaam wordt daarmee vijfmaal zwaarder, en dat voel je. De GeoCentrifuge van Deltares kan maar liefst 150g opwekken. Gecombineerd met de afmetingen van het platform van de centrifuge behoort deze daarmee tot de top drie van Europa. Door de gravitatiekrachten op te voeren in de centrifuge, kunnen geotechnische praktijkprocessen worden verschaald en op schaal worden nagebootst. Daarnaast wordt als het ware de tijd versneld. Processen in de grond die in werkelijkheid jaren duren, worden teruggebracht naar uren. Een constructie in de grond die je nog niet eerder bouwde, bijvoorbeeld een tunnel of dijk, kan op deze wijze op geschiktheid worden getest.
Waterkeringen
Dijken moeten veilig zijn, zeker gezien het veranderende klimaat en extremer weer. Zo test Deltares in de GeoCentrifuge op schaal nagebouwde waterkeringconstructies op extreme condities die zelden voorkomen. En onderzoekers kunnen nog niet eerder gebouwde constructies, zoals grotere windmolens op zee, testen op geschiktheid: zijn de funderingen van de turbines bestand tegen extreme krachten?
Extreme condities
Ook infrastructuur, zoals wegen, tunnels, leidingen of spoorbanen, kan in de GeoCentrifuge worden nagebootst om de effecten van bijvoorbeeld veroudering, toenemend gebruik, of bodemdaling en klimaatverandering na te gaan. Harm Aantjes, afdelingshoofd Deltares: “Door de afmeting en het bereik van deze centrifuge kunnen we infrastructuurconstructies onder extreme condities testen voordat ze worden gebouwd. Dit draagt bij aan het veilig en leefbaar houden van onze Delta onder veranderende omstandigheden.”
Grote opgaven
Minister Mark Harbers stak zijn enthousiasme bij de opening niet onder stoelen of banken: “Prachtig dat ik de nieuwe GeoCentrifuge-onderzoeksfaciliteit mag openen. Deze maakt het immers mogelijk om de noodzakelijke kennis en data te verzamelen voor de grote opgaven waarvoor wij staan, zoals waterveiligheid, de energietransitie en klimaatbestendig bouwen. Hier gaan overheden, bedrijfsleven, kennisinstituten en Deltares, niet alleen nationaal, maar ook internationaal, profijt van hebben. Hiermee investeren we tevens in de internationaal vooraanstaande positie van Nederland op het terrein van water en bodem.”
Video
In een video leggen Harm Aantjes, operator Rob Zwaan en researcher Suzanne van Eekelen het belang en de werking van de GeoCentrifuge uit:
