De Eerste Kamer heeft ingestemd met de initiatiefwet voor het schrappen van geborgde zetels voor bedrijven in de waterschapsbesturen. De initiatiefwet van de Tweede Kamerleden Laura Bromet (GroenLinks) en Tjeerd de Groot (D66) is op 29 november na hoofdelijke stemming aangenomen met 37 stemmen voor en 32 stemmen tegen.
In het bestuur van een waterschap zit nu, naast gekozen bestuurders, ook een aantal benoemde vertegenwoordigers vanuit de landbouw, het bedrijfsleven en natuurorganisaties. De zogeheten ‘geborgde zetels’ gaan normaal gesproken naar kandidaten die zijn voorgedragen door Landbouworganisatie LTO, de Vereniging van Bos- en Natuureigenaren (VBNE) en werkgeversorganisatie VNO-NCW. Met dit voorstel wordt het aantal geborgde zetels per waterschap teruggebracht van zeven tot negen naar vier; twee voor boeren en twee voor natuur. Door het schrappen van de geborgde zetels voor bedrijven komen bij de verkiezingen van de waterschappen meer verkiesbare zetels in het bestuur beschikbaar. De uitslag van de waterschapsverkiezingen is dus meer bepalend voor de bestuurssamenstelling dan voorheen.
Inwerkingtreding
De eerstkomende waterschapsverkiezingen vinden plaats op 15 maart a.s., tegelijk met de Provinciale Statenverkiezingen. De nieuwe wet kan dan al van kracht zijn, maar dat is nog geen uitgemaakte zaak. Het moment van inwerkingtreding wordt vastgesteld bij koninklijk besluit, en kan bovendien per artikel of onderdeel van de wet verschillen. De tijd dringt, want de nieuwe wet kan alleen van kracht zijn bij de komende verkiezingen wanneer hij uiterlijk op 18 december in de Staatscourant staat.
Democratisch gehalte
Deze geborgde zetels staan ter discussie omdat deze niet meer zou passen binnen een democratisch gekozen bestuur. In 2020 bracht een ambtelijke adviescommissie, ingesteld door de toenmalige minister van minister Cora van Nieuwenhuizen (infrastructuur en waterstaat) het adviesrapport ‘Geborgd gewogen’ uit, dat een lans brak voor het afschaffen van alle geborgde zetels binnen het waterschapsbestuur. ‘De gekozen politieke partijen zijn in staat om alle belangen af te wegen, ook die van bijvoorbeeld agrariërs. Bij de samenstelling van de kandidatenlijsten van de politieke partijen wordt eveneens rekening gehouden met specifieke belangen in het gebied’, aldus het toen uitgebrachte advies. Aanvankelijk behelsde het initiatiefwetsvoorstel ook het schrappen van de zetels die nu op voordracht worden toegewezen aan landbouw- en natuurvertegenwoordigers. In de oorspronkelijke initiatiefwet werd voorgesteld alle geborgde zetels te schrappen. Na amendering door de Tweede Kamer is alleen het schrappen van de zetels voor bedrijven overgebleven.
