Op 21 maart is het treinverkeer tussen Den Bosch en Boxtel stilgelegd. Dassen hebben het spoor namelijk ondergraven bij Esch. Daardoor kan het spoor verzakken en is de veiligheid van treinverkeer niet langer te garanderen. Een week eerder zorgde een dassenburcht er al voor dat ook bij het Friese Molkwerum geen treinverkeer mogelijk is.
Ceo John Voppen van ProRail geeft aan dat er geen snelle, makkelijke oplossing is: “Ik constateer dat we voor de tweede keer in een week tijd treinverkeer moeten staken omdat dassen een spoorbaan ondergraven. En dat het vervolgens veel tijd kost om dit aan te pakken, omdat we van bevoegd gezag toestemming moeten krijgen. Er is, in het belang van de reiziger en vervoerders, echt meer ruimte nodig om sneller actie te kunnen ondernemen. We zijn hierover uiteraard in spoedoverleg met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.” Niet alleen bij het Brabantse Esch en het Friese Molkwerum zitten dassen bij het spoor, ze zitten volgens ProRail op veertig plekken langs spoortrajecten.
Dassen werden opeens actiever
De dassen zijn beschermde dieren en daarom is er eerst toestemming nodig van het bevoegd gezag voordat ProRail aan de slag kan met het herstel van de spoorbaan en de ondergrond. De dassenburchten waren bij ProRail al langer bekend en er was al een vereiste procedure gestart voor herstel. Maar de laatste dagen bleek uit inspectie dat de dassen opeens veel actiever waren gaan graven, met directe gevolgen voor de veiligheid van het spoor.
Ideaal terrein
Dassen kiezen er af en toe voor om holen te graven in spoordijken. De omgeving van het spoor is vaak rustig en de helling van een spoordijk is voor een das ideaal terrein om in te graven. Maar dat stelt ProRail als spoorbeheerder wél voor dilemma’s. De holen kunnen namelijk gevaarlijke situaties veroorzaken en ProRail moet altijd de veiligheid van het spoor bewaken. “Wanneer we in de buurt van het spoor een dassenhol signaleren, gaan we in de gaten houden of en in welke mate het spoor verzakt”, laat de spoorbeheerder weten. “Als het spoor verzakt, treffen we maatregelen. In extreme gevallen kunnen we het treinverkeer stilleggen en het spoor direct herstellen. Vaak is een tijdelijke snelheidsbeperking voor treinen al voldoende om de veiligheid te garanderen, maar het spoor moet wel hersteld worden.”
Domino-effect
Het kan gebeuren dat het spoor er nog goed bij ligt, maar dat er veel gangenstelsels onder het spoor zijn aangetroffen. Als een gang instort – wat op zich geen gevaar hoeft op te leveren – kan een domino-effect ontstaan. Meerdere gangen storten dan in en het risico ontstaat dat het spoor plotseling verzakt. In zo’n situatie is veilig treinverkeer niet langer gegarandeerd. Dan legt ProRail noodgedwongen het treinverkeer stil.
Dweilen met de kraan open
“Na een herstelactie – waarvan de das flink last heeft, want hij houdt niet van lawaai en bouwactiviteit – ligt het spoor weer keurig recht. Maar de das kan zo weer een probleem veroorzaken met z’n graafacties”, aldus ProRail. “Het spoor herstellen zonder iets aan preventie te doen is dweilen met de kraan open. Dassen zijn enorme gravers en zullen dan ook blijven graven. Ook als er (nog) geen verzakking is opgetreden, blijft het risico bestaan dat dat alsnog gebeurt. Om te voorkomen dat de activiteiten van de das opnieuw een gevaar worden voor het spoor, moeten we ervoor zorgen dat de das een andere woonplaats kiest of dat hij niet meer kan graven in een spoordijk. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan.”
Kunstburcht
ProRail wordt geholpen door specialistische ingenieursbureaus en ecologisch adviseurs. Zij helpen de spoorbeheerder om een aanpak te ontwikkelen om de das op een vriendelijke manier weg bij het spoor te krijgen. “Wanneer we een plan hebben opgesteld, gaan we ermee naar de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland om een ontheffing aan te vragen, waarmee we toestemming krijgen voor ingrijpen in het leven en de leefomgeving van de das.” In Friesland bij Molkwerum werkt ProRail aan een vergunning om de dassen uit het spoor en in een nieuw aangelegde kunstburcht te krijgen.
