De drie aangewezen onderwater-stortplaatsen voor met PFAS verontreinigde bagger lopen zo snel vol dat de capaciteit binnen afzienbare tijd ‘op is’. Baggeren is noodzakelijk om rivieren bevaarbaar te houden, maar niemand weet nog hoe het verder moet als de ‘onderwatervuilnisbelten’ IJsseloog in het Ketelmeer, de Slufter op de Maasvlakte en in het Hollandsch Diep vol zijn.
Bij de inrichting van de drie stortplaatsen, rond de eeuwwisseling, werd erop gerekend dat die zeker tot 2050 soelaas zouden bieden om vervuild baggerslib op te slaan. Die levensduur gaat de oplossing echter niet krijgen, zo blijkt uit onderzoek door dagblad Trouw. De krant tekent een inschatting van de waterbouwsector op dat de depots over tien tot vijftien jaar al vol zijn. Rijkswaterstaat is optimistischer en raamt dat er nog voor twintig jaar opslagcapaciteit is. Aangezien de aanleg van een nieuw depot al gauw tien jaar duurt, is snelle actie nodig..
Oorzaken
Dat de stortplaatsen voor verontreinigde bagger letterlijk sneller dichtslibben dan geraamd heeft drie oorzaken. Ten eerste blijken inmiddels bijna alle rivieren in Nederland zijn zwaar vervuild zijn met PFAS, stoffen die op de lijst van zeer zorgwekkende stoffen staan.
Een tweede oorzaak is de aanscherping van de norm voor het afstorten van verontreinigd baggerslib in 2019. Baggerspecie met meer dan 0,8 microgram PFAS per kilo moet worden afgekeurd. Daardoor moet nu ook bagger die voorheen nog mocht worden gebruikt voor verwerking in bijvoorbeeld dijken of geluidswallen, in de depots voor vervuild slib worden gestort. In 2023 ging was 14% van het gestorte slib van de ‘licht’ verontreinigde categorie die tot 2019 hergebruikt werd. De Vereniging van Waterbouwers noemt die strenge normering maatschappelijk gezien onverantwoord, omdat het strijdig is met de wens om circulair te werken.
De derde oorzaak is dat dat de toename van de vervuiling niet alleen in Nederland speelt, maar ook in de landen die pfas afwateren op de rivieren die stroomafwaarts door Nederland voeren. Zo weigert Duitsland te stoppen met industriële lozingen in de Rijn, terwijl Nederland PFAS-lozingen afbouwt.
Baggeren is noodzaak
“Het is ernstig gesteld met pfas in ons riviersysteem”, zo tekent Trouw op uit de mond van Rijkswaterstaat-expert Pieter de Boer. Hij benadrukt dat ons land zich moet voorbereiden op de situatie dat de stortplaatsen vol zijn, want stoppen met baggeren kan niet. Het is noodzakelijk om de rivieren bevaarbaar te houden, natuurherstel te bevorderen en de waterkwaliteit op peil te houden.
Hergebruik (bijna) schoon slib
Baggerslib dat lichter vervuild is dan de norm van 0,8 microgram PFAS per kilo wordt veelal gestort in oude zandwinplassen. Die berging draagt het label ‘hergebruik’. Niet verontreinigd slib krijgt een andere herbestemming: dat gaat bovenstrooms terug de rivier in om het tekort aan sediment in de grote rivieren te compenseren.
