De Corbulotunnel, het pièce de résistance van de Rijnlandroute, is opgeleverd. Daarmee komt er een oost-westverbinding tussen de A4 en de A44, goeddeels onder Leiden door. De stad vierde het historische moment met een festival op 22 juni, en op 5 juli a.s. – 10 jaar later dan de eerste planning – gaat de tunnel dan toch open voor autoverkeer.
In het eerste Rijkswegenplan uit 1927, met geplande wegen voor de toekomst, stond de Rijnlandroute al ingetekend, bijna precies op de locatie waar hij uiteindelijk is gerealiseerd. Het duurde toch nog tot 1948 voordat er serieuze plannen op schrift werden gesteld. Als straks het hele project klaar is – naast de tunnelbouw behelst dat ingrijpende aanpassingen in de stad en natuurlijk de aansluitingen op de beide snelwegen – dan is er een eeuw verstreken sinds dat Rijkswegenplan.
Discussie
De N343, zoals de verbindingsweg heet waar de Corbulotunnel deel van uitmaakt, is een provinciale weg. Hij verbindt de snelwegen A4 en A44 en loopt verder door naar Katwijk. Provinciale Staten van Zuid-Holland nam het besluit tot aanleg in 2003. Dat was de aanzet tot hoog oplopende discussies; een route dwars door de stad riep naast enthousiasme ook stevig verzet op, verenigd in de Stichting Behoud Stad, Natuur en Landschap Rijnland. Naast de weerstand tegen de oost-westverbinding waren er ook belangengroepen die alternatieve routes aandroegen, waaronder een dubbellaagse weg waar het lokale verkeer op maaiveldniveau zou rijden en het doorgaande verkeer richting Katwijk/Wassenaar/Den Haag in een tunnel.
Boortunnel
Uiteindelijk viel de keuze op een boortunnel, te realiseren door het consortium Comol5. Die internationale bouwcombinatie bestaat uit de TBI-ondernemingen Mobilis B.V. en Croonwolter&dros B.V., VINCI Construction Grands Projets S.A.S. en DEME Infra Marine Contractors B.V. De provincie bepaalde het tracé, het ministerie van Infrastructuur en Milieu, zoals IenW tussen 2010 en 2017 heette, stelde de tracébesluiten vast en Herrenknecht, de Duitse specialist in zware tunnelbouwmachines Herrenknecht kreeg opdracht om de boor te bouwen. Het boren zelf startte medio 2019 en was een precair project. De tunnel ligt in een tracé onder een aantal bijzondere panden en objecten, zoals het Rijn-Schiekanaal (de Vliet), de monumentale Zilverfabriek en landgoed Berbice, de TenneT hoogspanningsmasten en de spoorlijn Amsterdam – Rotterdam.
Procedé
Er zijn twee buizen van 2250 meter lengte geboord (voor elke rijrichting een) van oost naar west, dus van de A4 naar de Leidse wijk Stevenshof bij de A44.De buizen liggen op ongeveer 30 meter diepte. Na de eerste aankomst in Stevenshof is de hele boor ontmanteld en teruggebracht naar het beginpunt voor de tweede tunnelbuis.
De tunnelboormachine GAIA, speciaal ontworpen voor deze tunnel, heeft een diameter van bijna 11 meter. De boor is een machinerie van 100 meter lang en is een langzaam voortbewegende fabriek, die de grond weg graaft en tegelijkertijd de tunnelbuis bouwt met betonnen ringen. De tunnelboormachine bestaat uit een boorschild met een graaf- en werkkamer. Achter het boorschild zijn er vier volgwagens met de besturingscabine en alle elektrische en hydraulische installaties. Op de kop van het boorschild, aan de voorkant, bevindt zich het graafwiel. Hiermee schraapt de tunnelboormachine steeds laagjes grond weg. De betonnen ringen waarmee de tunnel gebouwd is, bestaan elk uit zeven segmenten. Voor de twee tunnelbuizen zijn 2240 ringen gebruikt, in totaal zijn er dus 15.680 betonnen segmenten verwerkt.
Het boren is afgerond in september 2020; vanaf dat moment is gewerkt aan de inrichting en de tunneltechnische installaties.
Werkomstandigheden
De bouw is niet probleemloos verlopen. Er hebben zich serieuze problemen voorgedaan met de werkomstandigheden en de veiligheid van de bouwers. Begin 2022 onthulde de NRC dat In 2019 een bouwvakker om het leven kwam bij een ongeluk in de startschacht van de Corbulotunnel. Daarnaast vonden er nog eens veertig arbeidsincidenten plaats. Een commissie van deskundigen, ondersteund door Berenschot, deed onderzoek en concludeerde dat de Comol5 en de provincie als opdrachtgever onvoldoende zorg hebben besteed aan de veiligheid en de positie van de werknemers.
Projectafronding
Maar uiteindelijk komt het project toch tot een afronding. Vanaf 5 juli kan het autoverkeer gebruikmaken van de Corbulotunnel. Dan resten nog werkzaamheden aan de kant van de A4 om het verkeer in en uit de stad te leiden. Die afronding zal nog geruime tijd in beslag nemen: de definitieve finish van het project is voorzien in 2026.
