De waarderingskengetallen voor maatschappelijke kosten-batenanalyses (MKBA) Fiets zijn geactualiseerd. Aanleidingen hiervoor zijn de snelle ontwikkelingen op het gebied van fietsmobiliteit. De Actualisatie MKBA Fiets 2023 bevat herziene waarderingskengetallen voor de onderwerpen reistijd en reisbeleving fiets, verkeersveiligheid, opkomst van de e-fiets en gezondheid.
De update is gemaakt door economisch onderzoeks- en adviesbureau Decisio, in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW). Dat was nodig omdat de fietsmobiliteit zich snel ontwikkelt sinds de laatste actualisatie in 2017. Denk bijvoorbeeld aan de opkomst van de e-fiets en de speedpedelec, maar ook aan de forse groei van de fietsinfrastructuur: hoogwaardige fietsroutes en -netwerken. Er zijn dus nieuwe gegevens nodig om bij beslissingen over fietsprojecten, zoals de aanleg van fietspaden of fietsenstallingen, inzicht te hebben in wat het project oplevert in vergelijking met het nulalternatief (‘niets doen’). De MKBA helpt beleidsmakers en infrabeheerders.
Aard en euro’s
Het Decisio-rapport beschrijft de actuele waardering van effecten van fietsmaatregelen op bijvoorbeeld bereikbaarheid, gezondheid en verkeersveiligheid. Het gaat om d aard van de effecten, maar ook om een uitdrukking daarvan in euro’s. Ook wordt aandacht besteed aan de witte vlekken in de beschikbare kennis en de nog openstaande onderzoeksvragen.
De Actualisatie MKBA Fiets 2023 biedt geen volledige herziening van de vorige versie, maar is een aanvulling op de meest urgente onderwerpen: reistijd en reisbeleving van de fiets, verkeersveiligheid, opkomst van de e-fiets en gezondheidseffecten. Daarnaast beschrijft het rapport de relatie van de MKBA tot brede welvaart. De waarderingskengetallen voor de andere MKBA-thema’s worden vanaf 2024 nog geactualiseerd.
Meer fietsen = extra bewegen?
Wat is het netto effect van een fietsproject op bewegen? Wanneer iemand door een maatregel (meer) gaat fietsen, is dat dan allemaal extra beweging, of gaat dit (deels) ten koste van andere fysieke activiteit? Decisio heeft deze bruto/netto verhouding onderzocht en geraamd wat de netto gezondheidswinst is. Daarbij is het uitgangspunt dat extra korte ritten minder tot terugloop van andere fysieke activiteit leiden. De slotsom is een raming dat een extra fietskilometer gemiddeld voor 53 % neerkomt op extra bewegen van de fietser.
Infraprojecten
MKBA onderscheidt twee groepen fietsmaatregelen: infrastructurele projecten en stimuleringsmaatregelen. Fietsinfrastructuurprojecten omvatten zowel de aanleg van nieuwe infrastructuur als het verbeteren van huidige infrastructuur. Het kan gaan om fietspaden, snelfietsroutes, bruggen, tunnels, stallingen of parkeerverwijssystemen.
Het Decisio-onderzoek behandelt projecten voor recreatieve fietsers apart. Dat gaat bijvoorbeeld over aanleg of verbetering van recreatieve fietsroutes, stad-land-verbindingen en pontjes/bruggen.
Interne en externe effecten
De maatschappelijke effecten in een MKBA zijn onderverdeeld in interne effecten en externe effecten. De interne zijn de effecten voor de fietser zelf, zoals lagere reiskosten, betere gezondheid, meer of minder reistijd. Die effecten worden meegerekend voor zover zij een rol spelen in de afweging die de persoon maakt om wel of niet te gaan fietsen. Effecten waarvan de fietser zich niet bewust is en die dus ook niet meespelen in zijn afwegingen, tellen niet mee. De studie van Decisio doet een aanzet voor de waardering van interne effecten. Echter, meer onderzoek is gewenst om beter inzicht te krijgen in de mate waarin bepaalde effecten geïnternaliseerd zijn.
Externe effecten zijn effecten voor anderen (de maatschappij als geheel, de werkgever, de verzekeraar, etc.). Met externe effecten houdt de fietser zelf veelal geen of minder rekening in zijn of haar afweging, maar ze mogen in een MKBA altijd volledig worden meegenomen.
Hulpmiddel
Dit rapport met de state-of-the-art van waarderingskengetallen is te gebruiken bij het opstellen van MKBA’s van fietsprojecten. Daarbij zijn ook de Algemene Leidraad en eventueel aanvullende werkwijzers te betrekken.
> Het rapport is te downloaden van de site MKBA-informatie
 Fiets zijn geactualiseerd.){kind=link}